ที่ลูกถวินของประคดเอว จะมีรูปแปลก ๆ อย่างใดอย่างหนึ่ง มีรูป
มงคล^* 8 เป็นต้นไม่ควร จะมีเพียงรอบพอเป็นเครื่องกำหนด ควรอยู่. ใน
ชายทั้งสองของลูกถวิน เขาทำแม้เป็นรูปหม้อน้ำไว้ เพื่อทำให้ทนทาน, รูป
หม้อนี้ ก็ควร.

[

กล่องยาตาที่ควรใช้และไม่ควรใช้

]
ที่กล่องยาตา จะมีรูปสตรี บุรุษ สัตว์ 4 เท้าและรูปนกก็ตาม จะมี
รูปแปลก ๆ ต่างประเภทเป็นต้นว่า ลายดอกไม้ ลายเถาวัลย์ ฟันมังกร มูตรโค
และรูปพระจันทร์ครึ่งซีกก็ตาม ไม่ควร. รูปที่กล่องยาตา ควรขูดหรือตัด
ออกเสีย หรือเอาด้ายพันปิดไว้ โดยอาการที่รูปจะปรากฏไม่ได้ พึงใช้สอยเถิด.
ส่วนกล่องยาตา 4 เหลี่ยม 8 เหลี่ยม หรือ 16 เหลี่ยมตรง ๆ เท่านั้น จึงควร.
แม้ข้างล่างกล่องยาตานั้น จะมีลวดลายกลม ๆ ไว้เพียง 2 หรือ 3 แห่ง ก็ควร.
ถึงแม้ที่คอกล่องยาตานั้น จะมีลวดลายกลม ๆ ไว้เพียง 1 แห่ง เพื่อผูกฝาปิด
ก็ควร. แม้ที่ไม้ป้ายยาตา จะมีลวดลายที่มีสีเกลี้ยงเกลา ไม่ควร. ถึงแม้ถุง
กล่องยาตาจะมีลวดลายที่มีสีเกลี้ยงเกลา ด้วยด้ายมีสีต่าง ๆ ชนิดใดชนิดหนึ่งไม่
ควร.

[

ฝักกุญแจและบริขารเบ็ดเตล็ดที่ควรใช้และไม่ควรใช้

]
แม้ฝักกุญแจ ก็มีนัยอย่างนี้เหมือนกัน. ที่ตัวกุญแจ จะมีลวดลายที่
มีสีเกลี้ยงเกลาไม่ควร. ที่ฝักมีดโกนก็เหมือนกัน. อนึ่ง ที่ฝักมีดโกนนี้ จะเป็น
ชนิดไร ๆ ก็ตาม ที่เย็บด้วยด้ายสีเดียวอย่างใดอย่างหนึ่ง ควรอยู่.
//^* รูปมงคล 8 คือ สังข์ 1 จักร 1 หม้อน้ำที่เต็ม 1 แม่น้ำคยา 1 ลูกโคมีสิริ 1 ขอ 1 ธง 1
//ผ้าอย่างดี 1 สารัถทีปนี 2/188.

แม้ที่เหล็กหมาด^* จะมีปุ่มแก้วกลม ๆ หรือวัตถุอย่างอื่นที่มีสีเกลี้ยง
เกลาก็ตาม ไม่ควร. ส่วนที่คอ จะมีลวดลายพอเป็นเครื่องกำหนด ( คือเป็น
ที่สังเกต ) ควรอยู่.
แม้ที่กรรไกร จะวางปุ่มแก้วหรือปุ่มชนิดใดชนิดหนึ่งไว้ก็ตาม ไม่ควร.
ส่วนที่ด้ามจะมีลวดลายพอเป็นเครื่องกำหนด ควร. มีดตัดเล็บที่เขาทำให้มีรอย
ขีดไว้เท่านั้น ; เพราะฉะนั้น การทำให้มีรอยขีดไว้นั้น ย่อมควร.
ที่ไม้สีไฟตัวผู้ก็ดี ที่ไม้สีไฟตัวเมียก็ดี ที่ลูกธนูก็ดี ที่บนคันลุ้ง
(ไม้สีไฟนั้น) ก็ดี จะมีลวดลายอย่างใดอย่างหนึ่งเช่นลวดลายดอกไม้เป็นต้น
ที่มีสีเกลี้ยงเกลา ไม่ควร. ส่วนตรงกลางคันลุ้ง มีวงกลม, ที่ตัววงกลมนั้น
จะมีเพียงลวดลายพอเป็นเครื่องกำหนด ก็ควร. พวกชนสร้างแหนบสำหรับ
เป็นเครื่องกัดถูเข็มไว้. ที่แหนบสำหรับกัดถูเข็มนั้น จะมีลวดลายอย่างใด
อย่างหนึ่ง เช่นกับปากมังกรเป็นต้น ที่มีสีเกลี้ยงเกลา ไม่ควร. แต่เพื่อจะให้
กัดเข็ม จะมีเพียงปากไว้ก็ได้, ปากมังกรนั้น ย่อมควร.
แม้ที่มีดสำหรับตัดไม้สีฟัน จะมีลวดลายอย่างใดอย่างหนึ่ง ที่มีสีเกลี้ยง
เกลา ไม่ควร ที่ข้างทั้งสอง หรือข้าง ๆ หนึ่ง ( ของมีดนั้น ) จะเอาโลหะที่
เป็นกัปปิยะผูกไว้เป็น 4 เหลี่ยม หรือ 8 เหลี่ยมตรง ๆ นั่นแหละ จึงควร.
แม้ที่ไม้เท้า จะมีลวดลายอย่างใดอย่างหนึ่ง ที่มีสีเกลี้ยงเกลาไม่ควร.
ข้างใต้ ( ไม้เท้า ) จะมีลวดลายกลม ๆ ไว้หนึ่งแห่ง หรือสองแห่ง และข้างบน
จะมีเพียงรูปเห็ดหัวงูตูมไว้ ก็ควร.
บรรดาภาชนะน้ำมัน รูปที่เหลือแม้ทั้งหมด ที่มีลวดลายเกลี้ยงเกลา
( ซึ่งมีอยู่ ) ที่ภาชนะเขาก็ดี ทะนานก็ดี กระโหลกน้ำเต้าก็ดี ขันจอกทรง
มะขามป้อมก็ดี เว้นรูปภาพสตรีและบุรุษเสียย่อมควร.
//^* เหล็กหมาดนี้ ท่านอธิบายไว้ในสารัตถทีปนี ภาค 2/188ได้แก่ มีดหรือศัสตราที่มีปีก
//ยาว มีไว้เพื่อซ่อมแซมคัมภีร์.

ในบรรดาเครื่องใช้ต่าง ๆ เหล่านี้ คือ เตียง ตั่ง ฟูก หมอน
เครื่องลาดพื้น แปรงเช็ดเท้า ฟูกรองที่จงกรม ไม้กวาด กระเช้าเทหยากเยื่อ
รางย้อมผ้า กระบวยน้ำดื่ม หม้อน้ำดื่ม กระเบื้องเช็ดเท้า ตั่งกระดาน เชิงวลัย
เชิงรองไม้สะดึง ฝาบาตร ขั้วใบตาลแลพัดวีชนีจะมีลวดลายที่มีสีเกลี้ยงเกลา
มีลายดอกไม้เป็นต้นทั้งหมด ก็ควร.
ส่วนในเสนาสนะ ที่บานประตูและบานหน้าต่างเป็นต้น จะมีลวดลาย
ที่มีสีเกลี้ยงเกลาแม้ที่สำเร็จด้วยแก้วทั้งหมด ก็ควร. ในเสนาสนะไม่มีลวดลาย
อะไร ๆ ที่ควรห้ามไว้ เว้นแต่เสนาสนะที่ผิด.

[

เสนาสนะที่ผิดควรทำลายเสีย

]
เสนาสนะที่พวกภิกษุผู้เป็นราชพัลลภ สร้างไว้ในเขตของเจ้าของเขต
เหล่าอื่น เรียกชื่อว่า เสนาสนะที่ผิด. เพราะฉะนั้น พวกภิกษุผู้สร้างเสนาสนะ
เช่นนั้น อันภิกษุผู้เป็นเจ้าของเขตพึงตักเตือนว่า พวกท่านอย่าสร้างเสนาสนะ
ไว้ในเขตของพวกข้าพเจ้า ( ถ้า ) ไม่เชื่อฟังยังขืนสร้างอยู่นั่นเอง พึงตักเตือน
ซ้ำอีกว่าพวกท่านอย่าได้ทำอย่างนี้, อย่าได้ทำอันตรายแก่อุโบสถและปวารณา
ของข้าพเจ้า, อย่าได้ทำลายความสามัคคี เสนาสนะแม้ที่พวกท่านสร้างไว้
แล้ว จักไม่ตั้งอยู่ในสถานที่ ๆ พวกท่านสร้างไว้แล้ว ถ้ายังขืนสร้างอยู่โดย
พลการนั่นเอง, เวลาใด เจ้าของเขตเหล่านั้น มีลัชชีบริษัทหนาแน่นขึ้น ทั้ง
อาจได้คำวินิจฉัยที่ชอบธรรม, เวลานั้น ควรส่งข่าวแก่ภิกษุนั้นว่า จง
ขนเอาที่อยู่ของพวกท่านไปเถิด ถ้าเมื่อส่งข่าวไปถึง 3 ครั้งแล้ว เธอเหล่านั้น
รื้อถอนไป ข้อนั้นเป็นการดี, ถ้ายังไม่รื้อถอนไปไซร้, เสนาสนะที่เหลือควร
ทำลายเสีย ยกไว้แต่ต้นโพธิ และเจดีย์, และอย่าทำลายให้เป็นของที่ใช้การ
ไม่ได้. อนึ่ง ควรนำวัตถุต่าง ๆ มีเครื่องมุงหลังคา กลอนเรือนและอิฐเป็นต้น